1. Pierwsze lata szkoły.

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce istnieje od 1918 r. Budynek szkoły, w którym uczą się obecnie klasy I - III wybudowany został w 1912 r. i służył jako rosyjskie gimnazjum.

W szkole obowiązywał język rosyjski, a nauka rozpoczynała się modlitwą kończącą się słowami: "Boże, cara chrani". Jednym z uczniów tej szkoły był Józef Zdanowicz, późniejszy wieloletni ksiądz w Sokółce.

2. Pierwsi kierownicy - dyrektorzy.
W latach 1920 - 1933 kolejno kierownikami 7 - klasowej Szkoły Powszechnej w Sokółce byli: Jan Szaniawski, Jan Kornelak i Elżbieta Bej.


Fot. J. Szaniawski, J. Kornelak, E. Bej


Fot. Personel z 30 VI 1927 r.


Fot. Spółdzielnia Uczniowska "Przyszłość"- 1925 r.

3. Pierwszy sztandar szkoły.
3 maja 1929 r. nastąpiła uroczystość poświęcenia sztandaru Publicznej 7 - klasowej Szkoły Powszechnej im. Adama Mickiewicza w Sokółce.

4. Nowy budynek szkoły.
W 1933 roku został wybudowany przez społeczeństwo sokólskie drugi budynek szkoły na tym samym placu. Był to gmach piętrowy, murowany, miał kanalizację, zainstalowano natryski, dach płaski cementowy, na którym projektowano urządzenie basenu kąpielowego. Koszt budowy tej szkoły na owe czasy wyniósł około 75 tys. zł.


Fot. 1930 r. Nauczycielka Elżbieta Popławska (Biziuk) z klasą dziewcząt
na tle kamieni przygotowanych na fundamenty szkoły.


Fot. Społeczny Komitet Budowy Szkoły na tle nowowybudowanego budynku w 1933 r.


Fot. Nowy gmach szkolny.
Kierownikiem tej szkoły został Roman Pawłowski (1933 - 1939).


Fot. Roman Pawłowski,  autor zachowanej do dzisiaj przedwojennej Kroniki Szkoły.

Od tej pory w nowym budynku była Publiczna 7 - klasowa Szkoła Powszechna Nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce (męska), a poprzedni budynek był Publiczną 7 - klasową Szkołą Powszechną Nr 2 w Sokółce (żeńską), gdzie funkcje kierownika pełniła Elżbieta Bej. Konstrukcja i wygląd zewnętrzny obu szkół pozostały prawie niezmienione do chwili obecnej. 20 IX 1937 r. Inspektorat Szkolny w Sokółce przemianował Publiczną 7 - klasową Szkołę Powszechną Nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce z dniem 15 XI 1937 r. na "Publiczna Szkołę Powszechną III stopnia". Pomimo podziału obu szkół na męską i żeńską zdarzały się odstępstwa od tej zasady.


Fot. Klasa VII i część Rady Pedagogicznej: od lewej Witold Biziuk, Piotr Bej, Izabella Biziuk, Roman Pawłowski, ks. Sawlewicz, Domicela Szajewska, Józef Gniatkowski, u góry w mundurze Marian Chrostowski.

5. Kronika Romana Pawłowskiego.
Zachowana "Kronika Publicznej Szkoły Powszechnej im. Adama Mickiewicza w Sokółce" podaje szereg informacji o życiu codziennym tej szkoły. Dużą wagę zwracano na obchodzenie rocznic patriotycznych m. in. "Odzyskanie Niepodległości", "29 VI - Święto Morza", "Konstytucja 3 Maja", coroczne święto patrona szkoły - Adama Mickiewicza, rocznice imienin i śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego. Każda z rocznic była poprzedzona udziałem we mszy św. w kościele parafialnym, znajdującym się obok szkoły. Szczególnie obchodzono "Dzień Lasu". Wygłaszano pogadanki i urządzano szereg zabaw w lesie. Organizowano wycieczki krajoznawcze m. in. do Grodna i Wilna. Przy szkole istniały organizacje: Spółdzielnia Uczniowska, Krucjata Eucharystyczna (posiadała swój sztandar), Gromada Orląt (obecne Zuchy), Drużyna Harcerska. Prowadzono akcję dożywiania dzieci.


Fot. Pierwsza strona kroniki pisanej przez Romana Pawłowskiego.


Fot. Ostatnia strona kroniki pisanej przez Romana Pawłowskiego.

6. Okres II Wojny Światowej.
Po wybuchu II wojny światowej w obu budynkach szkolnych kwaterowały kolejno wojska radzieckie i niemieckie. Urządzono też w nich szpital polowy. Sprzęt szkolny, pomoce naukowe, książki zostały częściowo zniszczone i rozrzucone.
5 X 1939 roku obie szkoły nr 1 i nr 2 zaczęły normalnie funkcjonować. Uczono według dawnych programów, z wyjątkiem religii i historii. Nauczyciele uczęszczali na wieczorowe kursy języka rosyjskiego i białoruskiego.
W roku szkolnym 1940/41 nastąpiła reorganizacja szkół. W budynku szkoły nr 1 uczyła się większość dzieci płci obojga w klasach I - VII. W budynku szkoły nr 2 mieściła się Polska Niepełna Szkoła Średnia, która obejmowała uczniów od klasy V do XI. Dyrektorem tej szkoły był Tadeusz Wróbel.


Fot. Personel Polskiej Niepełnej Szkoły Średniej w Sokółce.

W czerwcu 1941 r. Białostocczyznę zajęły wojska niemieckie. Nastały ciężkie lata okupacji hitlerowskiej trwającej od 29 V 1941 r. do końca sierpnia 1944 r. W tym okresie na terenie Sokółki nie było jawnego szkolnictwa podstawowego. Nauczanie odbywało się w tajnych szkółkach.

7. Okres powojenny.
Po opuszczeniu Sokółki przez wojska niemieckie w obu budynkach szkolnych mieściły się szpitale polowe pełne rannych i chorych żołnierzy. Nauczyciele próbowali przystępować do pracy. Ponieważ inwentarz szkolny nie istniał, zwrócono się więc do społeczeństwa sokólskiego o pomoc i tak odnaleziono godła, obrazy, mapy, stare podręczniki, zeszyty, ławki, krzesła itp. Niestety, sztandar szkoły z 1929 r. zaginął. Prawdopodobnie ludzie sprzyjający ówczesnej władzy "zagubili" go z powodu wizerunku Matki Boskiej na jednej ze stron sztandaru.
Rozpoczęły swą działalność różne agendy szkolne m. in. PCK, Drużyna Harcerska, Gromada Zuchów, Spółdzielnia Uczniowska "Jedność", dzięki którym biblioteki obu szkół m. in. wzbogaciły swoje zbiory. W 1945 r. przy SP Nr 1 w Sokółce powstała Czytelnia Nauczycielska Ogniska ZNP, w której uczniowie mieli szerszy dostęp do czasopism dziecięcych i młodzieżowych.
W roku szkolnym 1947/48 z obu szkół tj. żeńskiej i męskiej powstały szkoły koedukacyjne.
W latach 1950 - 1955 w budynku szkoły nr 2 istniała szkoła podstawowa dla pracujących. Nauka odbywała się w trzech kompletach. Pierwszy realizował program tzw. klasy wstępnej, drugi kl. V i trzeci kl. VI.
12 II 1966 r. Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce otrzymała sztandar ufundowany przez sokólskie środowisko zakładowe, a złożony został na ręce dyrektora szkoły mgr Henryka Cudnika, który funkcję dyrektora szkoły pełnił w latach 1962 - 1984.
W 1974 r. SP nr 2 włączono do SP nr 1 ze względu na utworzenie jednego wspólnego kompleksu zaplecza gospodarczego: pracownia techniczna, boisko, zaplecze sportowe, świetlica, biblioteka.

Ewa Krychniak.